چاپ مقاله دغدغه‌ای مهم و کاری لازم برای فعالان در حوزه تولید محتوای علمی-تخصصی است.
اگر محقق هستید و درباره موضوعی خاص در رشته علمی‌تان فعالیت و پژوهش می‌کنید، حتما نیاز دارید که دستاوردهای خود را به شکلی به گوش دیگران برسانید. چه راهی بهتر از نگارش مقاله که می‌تواند نظرات و نتایج کارتان را به گوش همه برساند. اگر هم نقد و نظری نسبت به موضوع و فرضیاتی دارید، باز هم باید آن را در قالب یک متن استاندارد نگارش کنید و به همه عرضه نمایید.
به‌طور کلی، برای اعلام نظر، ابراز عقیده، نشان‌دادن دستاوردهای تحقیقاتی و پژوهشی باید با دنیای مقاله‌نویسی آشنا باشید. مزایای زیادی در این زمینه برای‌تان وجود دارد. برای مثال، دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی مانند ارشد و دکتری برای دریافت نمره کامل و بالا باید دارای مقالاتی باشند که در نشریات معتبر به چاپ رسیده است.
اساتید هم با داشتن مقالات معتبر می‌توانند ارتقای درجه استادی بگیرند و به مراتب بالاتری برسند. پس مقاله‌نویسی در دنیای حرفه‌ای و آکادمیک علمی بسیار مهم است. اما روند و روش شروع کار، دریافت پذیرش از مجلات و هزینه‌های پیش رو به چه ترتیب هستند؟ در این مقاله از تمامی این موارد برای‌تان خواهیم گفت.
روش‌ها و راه‌های چاپ مقاله چیست؟
برای چاپ مقاله باید روش‌ها و راه‌های آن را هم بدانید. قبل از هر چیز، لازم است تا بدانید که می‌خواهید چه نوع مقاله‌ای بنویسید یا تدوین کنید. مقالات دارای دسته‌بندی‌ها و انواع گوناگونی هستند.
برای مثال:
مقالات علمی‌پژوهشی؛
مقالات نظری؛
مقالات علمی-ترویجی؛
گزارش‌ها؛
نقد کتاب‌ها؛
و… .
بعد از اینکه با هر یک از این مقالات آشنا شدید و دریافتید که می‌خواهید در چه زمینه‌ای فعالیت کنید، لازم است به سراغ موضوع بروید. شاید هم روند بالعکس باشد؛ یعنی اول موضوعی به ذهن‌تان خطور کند و بعد بخواهید در یکی از قالب‌های موجود برای نگارش مقالات، آن را منعکس کنید و روی آن تحقیق نمایید.
در هر حال، برای شروع فرایند باید به خوبی با انواع مقالات و نوع نگارش هر یک آشنا باشید. علاوه بر اینها، باید مجلاتی که قرار است، مقاله‌تان در آن به چاپ برسد هم شناسایی کنید.
برای یافتن مجلات مناسب، یا بعد از اتمام نگارش دست به کار خواهید شد یا از ابتدا برای چاپ‌کردن مقاله‌تان در ژورنالی معتبر خیز برخواهید داشت. بعضی از ژورنال‌های داخلی و خارجی دارای اعتبار بسیار زیادی هستند و چاپ اثرتان در آنها می‌تواند گام بزرگی برای رسیدن به رشد و اعتبار علمی باشد.
با کمی جست‌وجو در میان مجلات علمی و تخصصی در رشته‌تان می‌توانید به موارد مناسب برسید و از میان آنها انتخاب داشته باشید.
شاخص‌ها و معیارهایی برای انتخاب مجلات معتبر هم وجود دارد. مثلا اینکه مجلات در شمار مجلاتی هستند که اصطلاحا به آنها ISI گفته می‌شود، یکی از شاخص‌های مهم انتخاب است. ISI پایگاه داده‌ای غنی و معتبری به شمار می‌رود که در آن مجلات مشهور دنیا نمایه می‌شوند.
اگر مجله‌ای که در این پایگاه نمایه شده است، مقاله‌تان را برای چاپ بپذیرد، شما در رزومه‌تان صاحب مقاله‌ای می‌شوید که در اصطلاح به آن مقاله ISI گفته می‌شود. مقالات ISI اعتبار زیادی دارند و می‌توانند رزومه‌تان را رنگین و معتبر کنند.
پایگاه‌های داده‌ای و استنادی غنی دیگری مانند ISC هم وجود دارند که مقالات‌تان با پذیرش در مجلات نمایه‌شده در آنها می‌توانند ارزش بالایی پیدا کنند. ISC هم پایگاهی غنی است که البته فقط مجلات کشورهای اسلامی در آن نمایه می‌شوند.
پایگاه‌های دیگری مانند ISI و ISC موجودند. مثلا اسکوپوس یا پاب‌مد هم از این پایگاه‌ها هستند. پس معیار انتخاب مجلات معتبر را از روی این موارد یاد بگیرید.
شاخص‌هایی مانند ضریب تاثیر یا ایمپکت فکتور (IMPACT FACTOR) هم وجود دارند که اعتبار مجلات را مشخص می‌کنند. ضریب تاثیر شاخصی کمی است که نشریات علمی را رتبه‌بندی می‌کند و نشان می‌دهد که در طول یک دوره زمانی مشخص، متوسط تعداد ارجاعات و استنادهایی که به مقالات یک مجله شده چه عددی است. البته روند محاسبه این ضریب قواعدی دارد که در این مقاله، شرح آن نمی‌گنجد. منظور از عنوان‌کردن این شاخص در اینجا، نشان‌دادن روش‌هایی است که می‌توان با کمک گرفتن از آنها، اقدام به بررسی وضعیت کیفی مجلات مختلف کرد. پس حواستان با ضریب تاثیر باشد.
سابمیت و اکسپت مقاله چگونه است؟
تا اینجا از روند انتخاب عناوین و نوع مقالات و مجلات برای‌تان گفتیم. حال می‌خواهیم کمی دقیق‌تر وارد موضوع شویم و به شما بگوییم که سابمیت یعنی ارسال مقالات و اکسپت یا پذیرش مقالات علمی به چه ترتیب هستند.
برای آماده‌سازی مقالات خود برای ارسال به نشریات معتبر داخلی باید به این نکته دقت کنید که آیا اصول و فرمت نگارش قالب مقاله را رعایت کرده‌اید یا خیر.
رعایت اصولی که مجلات مختلف از شما می‌خواهند هم بسیار مهم است. اینجا بحث اصول ویرایشی و نگارشی به پیش می‌آید. یعنی باید ضمن دانستن قالب‌های مصوب و استانداردی که هر نوع نگارش مقاله دارد، به اصول ویراستاری‌کردن آنچه نگارش شده هم واقف باشید. همه افراد یعنی کسانی که در قاموس دانشجو یا استاد یا به‌طور کلی، محقق و پژوهشگر مشغول به نگارش مقالات خود هستند از رموز و اصول ویرایش خبر ندارند. یا نگارش درست را به زبان فارسی کاملا بلد نیستند. در اینجاست که نیاز به کمک‌گرفتن از مشاورانی خبره در این زمینه به وجود می‌آید.
به جز مقالاتی که به زبان فارسی تولید می‌شوند، مقالاتی که بناست وارد عرصه‌های بین‌المللی شوند و از سوی ژورنال‌های جهانی اکسپت (ACCEPT) یا پذیرش شوند، باید از مسیر ترجمه هم عبور کنند. یعنی اثرتان بعد از نگارش به فارسی یا در همان ابتدای فرایند نوشتن باید انگلیسی باشد.
برخی از نویسندگان، ابتدا نسخه فارسی مقاله را تهیه می‌کنند و بعد آن را انگلیسی می‌کنند. برخی هم از همان ابتدا اقدام به نگارش به زبان انگلیسی می‌کنند. در هر حال، هر یک از این روندها که مورد علاقه‌تان باشد، باید به زبان انگلیسی مسلط باشید.
اگر انگلیسی را به خوبی ندانید، نیاز به کمک گرفتن در اینجا هم برای‌تان به وجود خواهد آمد. حال وارد مقوله ویرایش و ترجمه و کمک گرفتن از نیروهای خبره نمی‌شویم و بعدتر در قسمت‌های آتی این مقاله از آن موارد سخن خواهیم گفت.
بعد از اینکه مقاله از نظر ویرایشی و نگارشی آماده شد، باید آن را برای مجله مورد نظرتان ارسال یا همان سابمیت (SUBMIT) کنید. این مرحله مهم هم به این شرح پیش خواهد رفت: شما مقاله را براساس اصول مجله موردنظرتان آماده کرده‌اید و می‌خواهید به سراغ مقوله ارسال بروید.
ژورنال‌ها و مجلات یا ایمیلی برای ارسال مقاله در اختیارتان می‌گذارند یا پلت‌فرمی در داخل سایت‌شان برای سابمیت در نظر می‌گیرند. با مراجعه به وبسایت هر مجله و مرور قوانین و روند ارسال اثر باید نسبت به این موضوع اطلاعات کافی به دست بیاورید.
در میان اصول و قوانین و البته روند کار اکسپت و پذیرش و داوری مقالات هر ژورنال، اشاراتی هم به زمان لازم برای داوری و بازه موردنیاز برای این کار می‌شود. توجه به بازه زمانی مورد نیاز مجلات برای داوری مقالات هم از نکات مهمی است که باید به آن توجه کنید.
مثلا در بعضی از مواقع، شما به عنوان یک دانشجو به دریافت پذیرش یا همان اکسپت فوری مقاله نیاز دارید. پس در انتخاب ژورنال مناسب به بازه داوری دقت کنید. بازه‌ای که برای داوری و بررسی مقالات وجود دارد، برای هر مجله‌ای متغیر است. همه چیز به سیاست‌ها و اصول داخلی و کلان مجلات وابسته است. شاید کمترین زمان چاپ مقالات، یک هفته و بیشترین مقدار برای آن یک سال باشد.
البته همیشه به سایت مجلات نگاهی بیندازید و ببینید که چه مدت زمانی را اعلام کرده‌اند. گاهی‌اوقات، اعتبار نویسنده یا یکی از نویسندگان همراه و البته موضوع مقاله می‌تواند راهی برای تسریع فرایند داوری و پذیرش مقاله باشد. برای مثال، اگر موضوعی به‌شدت نوین، خلاقانه و مهم در مقاله بررسی شده باشد و در آن راه‌کارهایی جذاب یا نتایجی مهم اعلام شود، امکان اینکه داوران و سردبیر مجله سریعا و بدون اتلاف وقت، اثر را پذیرش کنند بسیار زیاد خواهد بود.
گاهی هم با وجود اینکه مقاله ارزشمند است، همچنان فرایند داوری طولانی می‌شود. اتفاقات مختلفی می‌تواند در این مسیر رخ بدهد و نمی‌توان پیش‌بینی چندان دقیقی درباره زمانی که طول می‌کشد تا یک مقاله داوری و پذیرفته شود، در نظر گرفت.
فرایند اکسپت و پذیرش مقالات
بعد از اینکه مقالات‌تان وارد مرحله داوری شد، باید منتظر چند واکنش از سوی سردبیر و داوران مجله باشید.
اول اینکه احتمال دارد، مقاله‌تان رد شود. چنین چیزی قطعا خوشایند نیست. اما اگر سریع جواب ردشدن را دریافت کنید، امکان اینکه روی مجله دیگری سرمایه‌گذاری کنید، بالا می‌رود.
واکنش دومی که ممکن است نسبت به مقاله ارسالی‌تان از سوی مجلات ببینید، پذیرش سریع و فوری است. این خیلی خوشایند خواهد بود. مورد بعدی، زمانی است که مجله از شما درخواست می‌کند تا اصلاحاتی روی متن مقاله‌تان پیاده کنید.
امکان دارد که از شما بخواهند به پرسش‌هایی درباره برخی مفاهیم و مراحل کارتان جواب بدهید. در این صورت باید تمام تلاشتان را به کار بگیرید تا داوران را به‌خوبی توجیه کنید و اشکالات و اصلاحاتی که به کار وارد کرده‌اند، به‌درستی رفع نمایید.
تغییرات و اصلاحیه‌های لازم به دو شکل کلان و موسوم به میجر ریوایز (major revise) یا ماینر ریوایز (minor revise) یعنی اصلاحات نه چندان جدی و ساده به نویسنده مقالات ارائه می‌شوند.
بسته به اینکه مقاله‌تان در چه دسته‌ای قرار داشته باشد، باید ویرایش‌های لازم را اعمال کنید و کار را برای بررسی مجدد به مجله بازگردانید. در این مرحله، امکان دارد که داوران از پاسخ‌های‌تان راضی نشوند و مقاله را نپذیرند، یا درخواست اعمال تغییرات و اصلاحات بیشتری کنند، حالت دیگری این است که راضی شوند و کار را بپذیرند. نتیجه این فرایند می‌تواند ختم به پذیرش نهایی و انتشار مقاله‌تان شود.
هزینه چاپ مقاله چقدر است؟
هزینه چاپ مقالات هم می‌تواند نرخ‌های متنوعی برای‌تان داشته باشد. بعضی از نشریات داخلی و خارجی کاملا رایگان هستند. یعنی نیازی به پرداخت هزینه چاپ و انتشار در آنها وجود ندارد. اما برخی دیگر قیمت‌هایی برای انتشار آثار از شما دریافت می‌کنند.
بازه قیمتی برای پرداخت هزینه وجود دارد. برای نشریات داخلی این مبلغ از حول ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و به ۲ تا ۳ میلیون تومان هم می‌رسد. البته شاید مبالغی بیشتر یا کمتر از این بازه قیمتی هم در میان مجلات مختلف اعلام شود.
باید برای آگاهی از این موضوع هم به وبسایت مجلات مختلف مراجعه کنید.
هزینه انتشار مقالات در ژورنال‌های خارجی به مراتب بیشتر است. این هزینه به شکل ارزهای خارجی دریافت می‌شود و از این رو هم کمی با چالش روبه‌رو خواهید بود. چون باید ریال را به دلار و ارزهای خارجی دیگر بدل کنید و از طریق درگاه‌های پرداخت بین‌المللی، کارت‌های اعتباری خارجی یا دوستان و آشنایانی که حساب‌هایی در بانک‌های خارجی دارند، هزینه را پرداخت نمایید. مبلغی هم که برای چاپ مقاله‌تان در ژورنال‌های خارجی باید بپردازید، چیزی حدود ۵ -۶ تا ۱۰ میلیون تومان است. البته این نرخ‌ها هم تقریبی هستند و می‌توانند بیشتر یا کمتر محسوب شوند.
شرایط ایدئال این است که مجله رایگان و معتبر باشد و سریع هم مقاله‌تان را بدون هیچ فوت وقت و نیاز به ویرایشی پذیرش و منتشر کند. چنین چیزی ممکن اما نامحتمل است. ضمن اینکه باید دقت کنید که بیشتر مجلات معتبر بین‌المللی رایگان نیستند.
هزینه‌های پیش رو در مسیر چاپ مقاله چیست؟
در مسیر چاپ مقاله خود در مجلات مختلف، طیف متنوعی از هزینه‌ها به شما تحمیل خواهد شد. این مبلغ و مقدار تا حد زیادی به خودتان وابسته است. یعنی مهارت‌ها و توانمندی‌های‌تان مي‌تواند در مسیر کاهش هزینه‌ها نقشی اساسی داشته باشد.
زمانی که مقاله‌ای را برای ارسال به نشریات فارسی داخلی آماده می‌کنید باید حواستان باشد که این مقاله نگارش اصول مختلف را رعایت کرده باشد. باید ویراستاری متون به طور درست روی متن مقاله‌تان پیاده شود.
ویراستاری به چند دسته تقسیم می‌شود؛ بخشی به ظاهر و اصولی مرتبط است که متن را از نقطه‌نظر درست‌بودن پاراگراف‌ها، رسم‌الخط کلمات و علائم نگارشی پالایش می‌کند و بخشی هم مختص به رعایت دستور زبان فارسی و قواعد است. بخش مهم دیگری هم در ویراستاری باید لحاظ شود و آن توجه به انتقال درست مفاهیم است. این نوع از ویرایش که ویراستاری محتوایی نامیده می‌شود، اهمیت زیادی دارد و در صورتی که به خوبی پیاده‌سازی نشود، امکان دارد که متنی آماده کنید که نمی‌تواند پیام و مقاصد تحقیق و مقاله‌تان را به خوبی ارائه کند.
اگر در هر یک از این بخش‌های کار دچار مشکل باشید و اطلاعات و مهارت کافی ویرایشی نداشته باشید باید به متخصصان و کارشناسان حرفه‌ای این حوزه‌ها رجوع کنید. زمانی که قرار است، مقاله‌تان را برای مجلات خارجی ارسال کنید، باید به دنبال ترجمه آن هم باشید. در صورتی که به زبان انگلیسی کاملا اشراف دارید که این کار از عهده خودتان برخواهد آمد اما زمانی که انگلیسی ندانید یا آن‌قدر مسلط نباشید که بتوانید در حد یک فرد نیتیو و بومی کشورهای انگلیسی این کار را انجام بدهید، نیاز به مراجعه به موسساتی برای‌تان پیش خواهد آمد که این کار به خوبی انجام می‌دهند.
پس گاهی در مسیر آماده‌سازی مقالات برای ارسال به مجلات داخلی یا خارجی نیاز به کمک گرفتن از موسسات و افرادی دارید که در زمینه ویرایش و ترجمه فعالیت می‌کنند. هزینه‌ای که برای این امور دریافت می‌شود، طیف‌های متنوعی دارد و براساس عواملی تعیین می‌شود.
مثلا مدت زمان تحویل کار به مشتری، میزان تخصصی‌بودن متون، حجم آنها و مواردی از این دست می‌تواند طیف قیمتی خدمات ویرایش و ترجمه را تغییر بدهد. اما اساس تعیین هزینه خدمات ویرایش و ترجمه برحسب کلمه است. یعنی مشخص می‌شود که متن نهایی چند کلمه دارد و با تعریف هزینه‌ای به ازای هر کلمه، قیمت کل متن و مقاله مشخص می‌شود.
