از جمله بخش‌های اصلی و مهم هر پایان‌نامه، مقدمه آن است. محتوای مقدمه پایان‌نامه از جمله مواردیست که به مخاطب کمک می‌کند تا با ابعاد کلی موضوع آشنا شده و راحت‌تر تصمیم بگیرد که به خواندن پایان‌نامه ادامه دهد یا رهایش کند. بنابراین یک مقدمه جامع، مختصر، شفاف و دقیق می‌تواند سبب ترغیب و تمایل بیشتر خوانندگان به مطالعه متن اصلی پایان‌نامه شود. از اینرو در اینجا می‌کوشیم تا مختصری با محتوا، اصول نگارش و نحوه نوشتن مقدمه پایان‌نامه آشنا شویم و مهمترین نکات پیرامون نگارش این بخش مهم از پایان‌نامه را بیان کنیم.
آنچه باید در مقدمه پایان‌نامه بنویسیم
در ابتدای مقدمه مهمترین مطلب، شرح مساله یا موضوع تحقیق است که باید با بیانی واضح، روان و البته جذاب برای خواننده، نوشته شود. در این بخش مخاطب می‌بایست با چارچوب و ابعاد مختلف پایان‌نامه شما آشنا شود و متوجه شود که شما می‌خواهید چه چیزی را در این تحقیق تشریح کنید و مقصد و هدف اصلی‌تان از پرداختن به این موضوع و پژوهش پیرامون آن چیست. همچنین در خصوص دلایل و انگیزه‌هایتان از انتخاب این موضوع و اهمیت آن مختصرا توضیح دهید و به تحقیقات و مطالعات دیگران بر این ایده خصوصا جدیدترین آنها اشاره کنید. پس از آن به ذکر دلایلتان برای لزوم پرداخت بیشتر به موضوع موردنظر و انجام مطالعات جدید بپردازید تا ضرورت و ارزشمندی کار پایان‌نامه شما برای مخاطب بیشتر مشخص شود.
چه زمانی نوشتن مقدمه پایان‌نامه را آغاز کنیم
اصولا نمی‌توان زمان قطعی و مشخصی برای نگارش مقدمه پایان‌نامه تعیین کرد، اما از آنجایی که طبیعتا برای نوشتن این بخش، می‌بایست بر قسمت‌های مختلف پایان‌نامه و مسایلی که در آن مطرح و تشریح می‌کنید، واقف باشید، توصیه می‌شود که کار نگارش مقدمه پایان‌نامه در مراحل پایانی انجام گیرد تا پس از تحلیل و بررسی کامل موضوع، مقدمه‌ای جامع‌تر، مفیدتر و بهتر بنویسید. چراکه به‌هرحال آنچه در ابتدا از پایان‌نامه شما پیش روی اساتید قرار می‌گیرد فصل اول پایان‌نامه و مقدمه آن است. بنابراین هرچه زمان و دقت بیشتری در این بخش لحاظ کنید مسلما نتیجه رضایت‌بخش‌تری کسب خواهید کرد.
در مقدمه باید ابتدا به ابعاد و جنبه‌های کلی موضوع بپردازید و مرحله به مرحله بحث را اختصاصی‌تر کرده و جزییات بیشتری را آشکار کنید. به‌عبارت دیگر به‌طور منطقی مقدمه پایان‌نامه از کلیات به سمت جزییات پیش می‌رود و پس از بیان یک گزاره کلی، محتوای مقدمه، به سمت مشخص کردن مساله اصلی و هدف اختصاصی تحقیق سوق داده می‌شود. به این ترتیب مخاطب با جایگاه موضوع تحقیق، ابعاد گسترده آن و به‌ویژه بخشی از آن که پایان‌نامه پیش رو تصمیم به بیان و تا حد امکان حل آن را دارد آشنا خواهد شد.
طول مقدمه پایان‌نامه
معمولا اندازه مشخص و معینی برای حجم مقدمه پایان‌نامه ذکر نمی‌شود؛ به‌طوری که اندازه مقدمه می‌تواند از یک پاراگراف تا چند صفحه نیز باشد. این اندازه به عواملی مثل مقطع تحصیلی، حجم کلی پایان‌نامه و … وابسته است. بهترین راه برای تعیین میزان حجم آن، مشورت با استاد راهنما و مطالعه بسیار و دقیق پایان‌نامه‌های دیگران برای آشنایی بیشتر با ساختار آن است. اما آنچه همواره باید به آن توجه کرد مختصر و مفید بودن مقدمه است تا برای مخاطب خسته کننده نشود و بتواند در زمان کوتاهی آن را مطالعه کند.
انسجام و سیر منطقی مطالب در مقدمه بسیار حایزاهمیت است. دقت در چیدمان جملات و حفظ پیوستگی مطالب بر جذابیت متن افزوده و مخاطب را ترغیب می‌کند تا ادامه مطالب را نیز بخواند.
تکرار مکررات و طولانی شدن بی‌دلیل مقدمه سبب خسته‌کننده شدن مطلب برای خواننده و حتی منصرف شدن او از ادامه مطالعه می‌شود.
استفاده از جملات روان و ساده و وضوح و شفافیت مطالب از ویژگی‌های یک مقدمه خوب است. بنابراین از به کاربردن جملات طولانی و مبهم خودداری کنید و با بیانی قاطع و صریح هم میزان تسلط و اشراف کامل خود را بر موضوع تحقیق و مباحث پایان‌نامه نشان دهید هم به مخاطب کمک کنید تا به سرعت مطالب مقدمه پایان‌نامه شما را درک کند.
در نگارش مقدمه به این نکته توجه داشته باشید که مخاطب مانند شما از مباحث و ساختار پایان‌نامه مطلع نیست و مقدمه اولین بخشیست که او مطالعه می‌کند. پس خودتان را جای مخاطب بگذارید و متن مقدمه را بخوانید و اشکالات و بخش‌های گنگ آن را اصلاح کنید. قطعا بازخوانی مکرر مقدمه کمک می‌کند تا با رفع اشکالات و ویرایش آن، مقدمه بهتری ارایه دهید.
دقت کنید که مقدمه کاملا مطابق با محتوای پایان‌نامه نگاشته شود. مثلا وقتی در مقدمه هدفی را از انجام تحقیق‌تان متصور می‌شوید قاعدتا می‌بایست در متن پایان‌نامه آن هدف محقق شده و پژوهش به هدف غایی خود رسیده باشد چراکه در غیر این صورت انجام تحقیق و پژوهش‌تان توجیهی نخواهد داشت.
از بیان مطالعاتی که ارتباط کمتری با موضوع شما دارند یا از اعتبار کافی برخوردار نیستند و همچنین شرح بیش از حد جزییات تحقیقات دیگران خودداری کنید.
مقدمه به‌منزله معرفی پایان‌نامه شماست. اگر بتوانید این معرفی را به خوبی انجام دهید و اصول نگارش مقدمه پایان‌نامه را رعایت کنید یقینا مخاطب مشتاق به مطالعه کامل پایان‌نامه می‌شود و این بدان معناست که شما توانسته‌اید مقدمه خوب و مفیدی بنویسید و حتی شاید بتوان گفت نیمی از مسیر را با موفقیت طی کرده‌اید.
